Lalaki Kenya
Bangbung Ranggaék
Ku Rukman Héryana
(SundaMidang
100 Kaca 68)
Kulawarga berencana téh bakal ngabalukarkeun ibu-ibu jeung wanoja, teu aya gairah sapatemon, kurang sumanget ngalayanan salaki. Lantaran kitu,
kuring mah boro-boro nitah, nyarankeun gé henteu ka pamajikan, pikeun ngagunakeun alat KB (kontrasépsi), da ari kawajiban awéwé mah keur ngalahirkeun barudak. Kitu ceuk Zaddock Odhiambo, hiji lalaki anu umurna kakara 28 taun tapi geus boga budak genep.
Babaturan Zaddock, Damaskus Chemonges nétélakeun, yén kulawarga berencana téh bahaya pisan, kuring ngadéngé nu milu KB bakal ngalahirkeun budak anu euweuh ceulian jeung mataan, mun rék ngajarangan budak mah maké cara-cara tradisi wé, nu geus dilakukeun ku maranéhna saméméh nyaho cara-cara KB anu modéren, pokna.
Barang ditanya nyaho jeung paham ngeunaan vasectomi? Chemonges nyebutkeun, lamun lalaki divasectomi bakal maot, sajaba ti éta, lalaki bakal “impoten”, nu balukarna pamajikanana bakal saré di luareun imah, nu engke balikna mawa budak batur.
Margaret Akoth ti Manyatta ngobrolkeun ka Inter Press Service, basa mimiti kuring milu KB ku cara pel kalawan rerencepan, lantaran kuring teu hayang boga budak deui, boga opat gé geus dianggap cukup. Barang kanyahoan ku salaki kuring, éta pél dibalangkeun bari manéhna ninggalkeun imah. Jaba ti éta, manéhna ngancam mun kuring teu daék eureun milu KB, manéhna rék maéhan kuring. Kuring indit ka klinik kaséhatan, ménta cara séjén supaya teu kapanggih ku salaki, nya kuring ku patugas disarankeun maké cara suntik. Pamustunganana, kuring disuntik tilu bulan sakali kalawan rerencepan, alesan ka salaki mah rék mariksakeun budak. Hiji mangsa salaki kuring kungsi nanyakeun, ku naon kuring can ngandung budak deui? Nya kuring ngajawab ku sagala cara, nu penting mah teu curigaeun salaki, sabab kuring inget kana ancamanana. Kitu dongéng Margaret Akoth.
Lain waé kaum istri nu diancam téh, tapi patugas kaséhatan gé diancam ku parasalaki upama kanyahoan méré alat kontrasépsi ka pamajikan maranéhna. Malah dianggap musuh, tur nuduh patugas kaséhatan boga niat rék ngaruksak kulawarga, kitu ceuk Rose 'Ochieng anu dines jadi patugas kaséhatan di Nyalunya, 17 kilométer ti Kisumu. Manéhna geus remen meunang ancaman salila tugas. Malah babaturan Rose mah loba anu kabur ninggalkeun tempat tugasna lantaran salian ti diancam téh nepi ka diusir ku kaum bapa di tempat tugasna.
Tah kitu dulur-dulur, gambaran kaum bapa di Kenya kacida antina kana kulawarga berencana (KB) téh. Isu soal teu sapagodosna lalaki kana KB, nolakna kaum bapa kana KB téh aya sababaraha alesan. Hasil panalungtikan di Rift Valley dina bulan Désémber 2008 nepi ka Januari 2009 nétélakeun, alesan utamana nya éta salah paham ngeunaan kulawarga berencana keur awéwé jeung lalaki. Lalaki nyebutkeun yén wanoja anu milu KB téh jadi tiis di tempat saré, nu séjénna nyebutkeun lamun arinyana divasectomi bakal moal bisa ngalakukeun sapatemon, anu ngabalukarkeun turunna darajat lalaki, sarta inggis pasanganana bakal nyolowédor ka nu séjén. Kasieunan nu séjén, bapa-bapa bakal kaleungitan budak ku jalan maot atawa pipisahan, sabab vasectomi teu bisa dirobah. Maranéhna bakal jadi miyuni hayam kabiri, ngéplék jawér ngandar jangjang, kuméok méméh dipacok. Mun di leuweung kayu randu, mun di lebak kayu dangdeur, hurung hérang ngan bincurang, ceuk maranéhna.
Balukar tina kaayaan kitu, parapatugas kaséhatan sieun targét teu kahontal lantaran kudu nurunkeun angka kematian ibu lobana 75% dina taun 2015, moal bisa kahontal upama teu dipigawé babarengan kaasup kaum lalaki.
Sikep masarakat saperti kitu téh, ngabalukarkeun Kenya jadi hiji nagara anu kasuburanana pangluhurna sadunya, lantaran anu lahir teu kawatesanan nu maot mah loba ngurangan. Dina taun 1960, Kenya rata-rata boga budakna 8,1... Ambuing di Indonésia gé dina taun 1970 ngan 5,6. Tapi dina taun 1990, rata-rata boga budak di Kenya, geus jadi 5,4. Jadi salila 30 taun, Kenya bisa nurunkeun TFR atawa rata-rata boga budak 2,7.
Sanajan bari kitu, dina 15 belas taun katompérnakeun nepi ka taun 2005, rata-rata boga budak masih tetep saluhureun 5 saban kulawargana, lantaran nambahan pasangan usia subur ngora (anu karawin anyar), hal éta ngabalukarkeun kasieun yén ngaronjatna jumlah padumuk teu sajalan jeung ngaronjatna pakumbuhan ékonomi nagara Kenya. Diitung upama teu aya tarékah anu daria, padumuk Kenya anu ayeuna 54 juta bakal jadi 83 juta dina taun 2040.
Tarékah keur ngaronjatkeun ilubiungna kaum lalaki kana KB, mindeng diayakeun gempungan darurat dina hiji rangkay anu keumeuh di Manyatta, Kenya bagian kulon, jeung Kisumu. Nya éta ngabadamikeun soal-soal kamasarakatan, di hareupeun para-inohong kepala suku di éta wewengkon. Dina éta gempungan, kaasup nyawalakeun masalah kulawarga berencana.
Dina hiji pagempungan kepala suku, nu dipiluan ku 50 urang ti sababaraha suku nu aya di Kenya nu geus marilu KB. Dina éta gempungan ngabahas soal tanggung jawab lalaki dina kaséhatan réproduksi wanoja. Ku arinyana dima’naan, sanajan maranéhna geus marilu KB tapi masih kénéh sok ngurangan hubungan sapatemon, boh waktuna atawa mindengna.
Tapi ti harita mimiti aya anu méré penjelasan ngeunaan vasectomi ti jalma anu geus ngalaksanakeun vasectomi. Ceuk si Ochieng, teu mungkin, maenya vasectomi ngabalukarkeun lalaki leungit gairah seksna, ogé teu bener mun ngabalukarkeun lalaki jadi impotén. Kuring gé sanggeus vasectomi, ngalaksanakeun kawajiban salaki pamajikan angger normal, tapi pamajikan teu kakandungan deui, nu matak vasectomi téh hiji cara anu praktis keur ngeureunan boga deui budak.
Ku sabab kitu, dulur-dulur, upama ngajak vasectomi ku patugas komo deui éta patugas téh can ngalaksanakeun vasectomi, bakal hésé nurutna, bakal hésé miluna. Béda deui upama diajakna atawa diterangkeunana ku jalma anu kungsi ngalaman. Geuning di urang gé, dina mangsa Jawa Barat meunang targét vasectomi 6.000 urang sataun, sanajan urang apruk-aprukan, harita taun 2009 nepi ka bulan Maret kakara meunang 114 urang. Tapi saenggeusna urang ngabentuk Paguyuban Kontap Pria di tingkat kabupatén / kota malah terus ka tingkat kacamatan séwang-séwangan, alhamdulillah nu marilu vasectomi ngaronjat anu luar biasa. Lantaran, dipadungdengkeun, dibéjérbéaskeun, jeung dicontoan ku nu geus marilu vasectomi. Malah sabada diiming-imingan ku sing saha nu panglobana meunang akséptor vasectomi bakal dibiayaan umroh. Antukna dua taun noron, urang bisa miangkeun jawara vasectomi miang umroh.
Sulintang damar kaanginan, tétéla anu meunang téh, nu geus divasectomi lain patugas. Kahiji Kang Mamat ti Kota Banjar anu diiangkeun taun 2009, inyana téh sapopoéna jadi calo di terminal Banjar. Dina taun 2010 anu miang téh Kang Adang ti Kabupatén Bandung, anu gawé sapopoéna jadi tukang témbok / tukang kayu. Sok lah... tuluykeun usaha ngantebkeun Paguyuban Kontap Pria, malah mun perelu mah nepi ka désa-désa. Kang Yoga ti Kabupatén Bandung, dina taun 2007 miang ka Ambon ngahadiran Harganas, lantaran kolompokna jadi jawara tingkat nasional.
Sok komo deui, keur vasectomi di Indonésia geus aya lampu héjo, ku ayana Fatwa Ulama taun 2012 waktu musawarah MUI di Cipasung Tasikmalaya Jawa Barat. Dina éta fatwa dijéntrékeun :
Vasectomi téh haram, kajaba:
1. Keur tujuan anu hadé anu teu patukang tonggong jeung saréat. Mun ditarjamahkeun mah meureun, upama tujuanana téh sangkan mulus turunan, séhat kulawarga, barudak kaaping kajaring kajaga kariksa, luhur élmuna, jembar pangabisana, mulus balungna mekar otakna, sangkan takwa ka Nu Maha Kawasa dina mangsana.
2. Teu maneuh (permanén). Ngandung harti, meunang vasectomi upama teu mutuskeun turunan, tur bisa deui boga turunan. Hal ieu geus kajawab, yén anu geus divasectomi gé loba anu baroga budak deui lantaran ari boga budak mah lain urusan manusa, tapi urusan Alloh, sabab urusan manusa mah taya nu langgeng. Nepi ka sok jadi bukur catur buah carita, majarkeun pamajikanana nyolowédor, padahal sanggeus dibuktikeun mah salakina positip deui ngandung bibit, éta kersaning Nu Maha Kawasa.
3. Aya jaminan bisa nyambung deui jeung balik deui normal. Pikeun ngusahakeun fatwa éta pan aya tarékah rékanalisasi, nya éta nyambungkeun deui saluran spérma, jeung geus kabuktian aya nu hasil leuwih ti saurang.
4. Teu nimbulkeun bahaya atawa madlarat keur nu ngalaksanakeunana. Hal ieu ku urang bisa dipaluruh tur dititénan, yén mangrébu-rébu anu geus ngalaksanakeun vasectomi éstu teu ngabahayakeun ka dirina, hirup walagri dina rumah tangga.
5. Teu diasupkeun kana program atawa cara-cara alat KB Mantap. Ku lantaran kitu, vasectomi ayeuna sipatna lain targét, tapi kudu dirobah jadi ngalayanan paménta masarakat.
Inget vasectomi, inget lagu Kontap Pria ciptaan Kang Rukman téa, anu kieu unina:
Kontap Pria
Kontap Pria cara KB keur pameget
Kulawarga nu putrana langkung dua
Umur istri manjing tilu puluh
Sarat utama luyu sakulawarga
Ulah risi mun urang divasectomi
Saluran bibit nu dibeungkeut tali
Nu diturih ngan ukur sasénti
Dipigawéna husus ku dokter ahli
Vasectomi dijamin moal rék nyeri
Sabada operasi kudu ati-ati
Tapi omat ulah kacaian
Beh dituna tong loba pikiran
Sabada operasi ulah campur heula
Ditunda paling lilana saminggu
Mun ngamimitian arek sapatemon
Sementara maké kondom.***
Babaturan Zaddock, Damaskus Chemonges nétélakeun, yén kulawarga berencana téh bahaya pisan, kuring ngadéngé nu milu KB bakal ngalahirkeun budak anu euweuh ceulian jeung mataan, mun rék ngajarangan budak mah maké cara-cara tradisi wé, nu geus dilakukeun ku maranéhna saméméh nyaho cara-cara KB anu modéren, pokna.
Barang ditanya nyaho jeung paham ngeunaan vasectomi? Chemonges nyebutkeun, lamun lalaki divasectomi bakal maot, sajaba ti éta, lalaki bakal “impoten”, nu balukarna pamajikanana bakal saré di luareun imah, nu engke balikna mawa budak batur.
Margaret Akoth ti Manyatta ngobrolkeun ka Inter Press Service, basa mimiti kuring milu KB ku cara pel kalawan rerencepan, lantaran kuring teu hayang boga budak deui, boga opat gé geus dianggap cukup. Barang kanyahoan ku salaki kuring, éta pél dibalangkeun bari manéhna ninggalkeun imah. Jaba ti éta, manéhna ngancam mun kuring teu daék eureun milu KB, manéhna rék maéhan kuring. Kuring indit ka klinik kaséhatan, ménta cara séjén supaya teu kapanggih ku salaki, nya kuring ku patugas disarankeun maké cara suntik. Pamustunganana, kuring disuntik tilu bulan sakali kalawan rerencepan, alesan ka salaki mah rék mariksakeun budak. Hiji mangsa salaki kuring kungsi nanyakeun, ku naon kuring can ngandung budak deui? Nya kuring ngajawab ku sagala cara, nu penting mah teu curigaeun salaki, sabab kuring inget kana ancamanana. Kitu dongéng Margaret Akoth.
Lain waé kaum istri nu diancam téh, tapi patugas kaséhatan gé diancam ku parasalaki upama kanyahoan méré alat kontrasépsi ka pamajikan maranéhna. Malah dianggap musuh, tur nuduh patugas kaséhatan boga niat rék ngaruksak kulawarga, kitu ceuk Rose 'Ochieng anu dines jadi patugas kaséhatan di Nyalunya, 17 kilométer ti Kisumu. Manéhna geus remen meunang ancaman salila tugas. Malah babaturan Rose mah loba anu kabur ninggalkeun tempat tugasna lantaran salian ti diancam téh nepi ka diusir ku kaum bapa di tempat tugasna.
Tah kitu dulur-dulur, gambaran kaum bapa di Kenya kacida antina kana kulawarga berencana (KB) téh. Isu soal teu sapagodosna lalaki kana KB, nolakna kaum bapa kana KB téh aya sababaraha alesan. Hasil panalungtikan di Rift Valley dina bulan Désémber 2008 nepi ka Januari 2009 nétélakeun, alesan utamana nya éta salah paham ngeunaan kulawarga berencana keur awéwé jeung lalaki. Lalaki nyebutkeun yén wanoja anu milu KB téh jadi tiis di tempat saré, nu séjénna nyebutkeun lamun arinyana divasectomi bakal moal bisa ngalakukeun sapatemon, anu ngabalukarkeun turunna darajat lalaki, sarta inggis pasanganana bakal nyolowédor ka nu séjén. Kasieunan nu séjén, bapa-bapa bakal kaleungitan budak ku jalan maot atawa pipisahan, sabab vasectomi teu bisa dirobah. Maranéhna bakal jadi miyuni hayam kabiri, ngéplék jawér ngandar jangjang, kuméok méméh dipacok. Mun di leuweung kayu randu, mun di lebak kayu dangdeur, hurung hérang ngan bincurang, ceuk maranéhna.
Balukar tina kaayaan kitu, parapatugas kaséhatan sieun targét teu kahontal lantaran kudu nurunkeun angka kematian ibu lobana 75% dina taun 2015, moal bisa kahontal upama teu dipigawé babarengan kaasup kaum lalaki.
Sikep masarakat saperti kitu téh, ngabalukarkeun Kenya jadi hiji nagara anu kasuburanana pangluhurna sadunya, lantaran anu lahir teu kawatesanan nu maot mah loba ngurangan. Dina taun 1960, Kenya rata-rata boga budakna 8,1... Ambuing di Indonésia gé dina taun 1970 ngan 5,6. Tapi dina taun 1990, rata-rata boga budak di Kenya, geus jadi 5,4. Jadi salila 30 taun, Kenya bisa nurunkeun TFR atawa rata-rata boga budak 2,7.
Sanajan bari kitu, dina 15 belas taun katompérnakeun nepi ka taun 2005, rata-rata boga budak masih tetep saluhureun 5 saban kulawargana, lantaran nambahan pasangan usia subur ngora (anu karawin anyar), hal éta ngabalukarkeun kasieun yén ngaronjatna jumlah padumuk teu sajalan jeung ngaronjatna pakumbuhan ékonomi nagara Kenya. Diitung upama teu aya tarékah anu daria, padumuk Kenya anu ayeuna 54 juta bakal jadi 83 juta dina taun 2040.
Tarékah keur ngaronjatkeun ilubiungna kaum lalaki kana KB, mindeng diayakeun gempungan darurat dina hiji rangkay anu keumeuh di Manyatta, Kenya bagian kulon, jeung Kisumu. Nya éta ngabadamikeun soal-soal kamasarakatan, di hareupeun para-inohong kepala suku di éta wewengkon. Dina éta gempungan, kaasup nyawalakeun masalah kulawarga berencana.
Dina hiji pagempungan kepala suku, nu dipiluan ku 50 urang ti sababaraha suku nu aya di Kenya nu geus marilu KB. Dina éta gempungan ngabahas soal tanggung jawab lalaki dina kaséhatan réproduksi wanoja. Ku arinyana dima’naan, sanajan maranéhna geus marilu KB tapi masih kénéh sok ngurangan hubungan sapatemon, boh waktuna atawa mindengna.
Tapi ti harita mimiti aya anu méré penjelasan ngeunaan vasectomi ti jalma anu geus ngalaksanakeun vasectomi. Ceuk si Ochieng, teu mungkin, maenya vasectomi ngabalukarkeun lalaki leungit gairah seksna, ogé teu bener mun ngabalukarkeun lalaki jadi impotén. Kuring gé sanggeus vasectomi, ngalaksanakeun kawajiban salaki pamajikan angger normal, tapi pamajikan teu kakandungan deui, nu matak vasectomi téh hiji cara anu praktis keur ngeureunan boga deui budak.
Ku sabab kitu, dulur-dulur, upama ngajak vasectomi ku patugas komo deui éta patugas téh can ngalaksanakeun vasectomi, bakal hésé nurutna, bakal hésé miluna. Béda deui upama diajakna atawa diterangkeunana ku jalma anu kungsi ngalaman. Geuning di urang gé, dina mangsa Jawa Barat meunang targét vasectomi 6.000 urang sataun, sanajan urang apruk-aprukan, harita taun 2009 nepi ka bulan Maret kakara meunang 114 urang. Tapi saenggeusna urang ngabentuk Paguyuban Kontap Pria di tingkat kabupatén / kota malah terus ka tingkat kacamatan séwang-séwangan, alhamdulillah nu marilu vasectomi ngaronjat anu luar biasa. Lantaran, dipadungdengkeun, dibéjérbéaskeun, jeung dicontoan ku nu geus marilu vasectomi. Malah sabada diiming-imingan ku sing saha nu panglobana meunang akséptor vasectomi bakal dibiayaan umroh. Antukna dua taun noron, urang bisa miangkeun jawara vasectomi miang umroh.
Sulintang damar kaanginan, tétéla anu meunang téh, nu geus divasectomi lain patugas. Kahiji Kang Mamat ti Kota Banjar anu diiangkeun taun 2009, inyana téh sapopoéna jadi calo di terminal Banjar. Dina taun 2010 anu miang téh Kang Adang ti Kabupatén Bandung, anu gawé sapopoéna jadi tukang témbok / tukang kayu. Sok lah... tuluykeun usaha ngantebkeun Paguyuban Kontap Pria, malah mun perelu mah nepi ka désa-désa. Kang Yoga ti Kabupatén Bandung, dina taun 2007 miang ka Ambon ngahadiran Harganas, lantaran kolompokna jadi jawara tingkat nasional.
Sok komo deui, keur vasectomi di Indonésia geus aya lampu héjo, ku ayana Fatwa Ulama taun 2012 waktu musawarah MUI di Cipasung Tasikmalaya Jawa Barat. Dina éta fatwa dijéntrékeun :
Vasectomi téh haram, kajaba:
1. Keur tujuan anu hadé anu teu patukang tonggong jeung saréat. Mun ditarjamahkeun mah meureun, upama tujuanana téh sangkan mulus turunan, séhat kulawarga, barudak kaaping kajaring kajaga kariksa, luhur élmuna, jembar pangabisana, mulus balungna mekar otakna, sangkan takwa ka Nu Maha Kawasa dina mangsana.
2. Teu maneuh (permanén). Ngandung harti, meunang vasectomi upama teu mutuskeun turunan, tur bisa deui boga turunan. Hal ieu geus kajawab, yén anu geus divasectomi gé loba anu baroga budak deui lantaran ari boga budak mah lain urusan manusa, tapi urusan Alloh, sabab urusan manusa mah taya nu langgeng. Nepi ka sok jadi bukur catur buah carita, majarkeun pamajikanana nyolowédor, padahal sanggeus dibuktikeun mah salakina positip deui ngandung bibit, éta kersaning Nu Maha Kawasa.
3. Aya jaminan bisa nyambung deui jeung balik deui normal. Pikeun ngusahakeun fatwa éta pan aya tarékah rékanalisasi, nya éta nyambungkeun deui saluran spérma, jeung geus kabuktian aya nu hasil leuwih ti saurang.
4. Teu nimbulkeun bahaya atawa madlarat keur nu ngalaksanakeunana. Hal ieu ku urang bisa dipaluruh tur dititénan, yén mangrébu-rébu anu geus ngalaksanakeun vasectomi éstu teu ngabahayakeun ka dirina, hirup walagri dina rumah tangga.
5. Teu diasupkeun kana program atawa cara-cara alat KB Mantap. Ku lantaran kitu, vasectomi ayeuna sipatna lain targét, tapi kudu dirobah jadi ngalayanan paménta masarakat.
Inget vasectomi, inget lagu Kontap Pria ciptaan Kang Rukman téa, anu kieu unina:
Kontap Pria
Kontap Pria cara KB keur pameget
Kulawarga nu putrana langkung dua
Umur istri manjing tilu puluh
Sarat utama luyu sakulawarga
Ulah risi mun urang divasectomi
Saluran bibit nu dibeungkeut tali
Nu diturih ngan ukur sasénti
Dipigawéna husus ku dokter ahli
Vasectomi dijamin moal rék nyeri
Sabada operasi kudu ati-ati
Tapi omat ulah kacaian
Beh dituna tong loba pikiran
Sabada operasi ulah campur heula
Ditunda paling lilana saminggu
Mun ngamimitian arek sapatemon
Sementara maké kondom.***
