Carpon
Nu Teu Mulang
Tas Lebaran
Ku Ena
Rs.
(SundaMidang
100 Kaca 46)
Kaasup alus milik,
basa Wija isuk-isuk datang ka imah Haji Dédé, kasampak keur aya. Malah témbong nyalsé, Haji Dédé keur maca koran dina téras hareup. Biasana Haji Dédé mah jarang di imah, hésé hayang panggih téh, malum pangusaha nu keur meumeujeuhna manjang.
“Aééh, geuning urang kota téh aya kénéh di lembur?” ceuk Haji Dédé bari nilepan koran.
Wija ngahéhéh bari nyolongkrong ngajak sasalaman.
“Batur mah nu marudik téh geus baralik deui ka kota, ari manéh Ja, naha aya kénéh di lembur?” Haji Dédé mencrong Wija.
“Muhun, Pa Haji... Abdi mah moal ka kota deui da... Badé teras di lembur wé ayeuna mah... Horéam ka kota deui téh abdi mah...” Ceuk Wija. Haténa mah rada éra nyarita kitu téh.
“Sukur atuh ari geus rék bumetah di lembur mah... Teu kurang-kurang sumber kahirupan mah di lembur gé... Sukur... sukur lah, bungah lembur nambahan deui warga, moal tariiseun teuing ditaringgalkeun ku nu naréangan kipayah ka kota...”
Wija nyéréngéh.
“Namung da abdi mah kapaksa, Pa Haji...”
“Har, kapaksa kumaha? Mun teu salah ngitung mah Wija téh usaha di kota geus aya kana lima welas taunna... Meureun meujeuhna geus boga bekel keur hirup di lembur... Piraku rék saumur-umur usaha di kota waé, teu inget balik deui ka lembur...”
“Nya muhun nu saruksés mah Pa Haji... Nu nasibna saé sareng arageung modal mah mendakan kasenangan usaha di kota téh.... Abdi mah ukur kari daki wé di kota gé...” ceuk Wija. Luk tungkul.
“Euh, kutan kitu nya?”
“Sumuhun, Pa Haji...”
“Enya, kétang nya, nasib meureun nu kuat mah. Tapi kétang pan cenah nasib mah bisa dirobah, nya?”
Wija unggeuk.
“Hartina nasib mah kumaha patékadan urang. Mun urang kuat tékad dina ngarobah nasib, nya nasib gé bisa robah. Lamun teu kuat atawa satengah-satengah tékad urangna, meureun nasib gé moal bisa robah...”
Wija ngeluk deui waé.
“Atuh soal modal, ah kuring apal Ja urang dieu nu suksés usaha di kota. Itu Si Sapri tina ukur dagang baso dina roda, pan ayeuna mah cenah bisa meuli ruko. Dagang basona gé di ruko ayeuna mah. Padahal mun dipikir tina modal dagang baso dina roda mah, sabaraha gedé modalna, sabaraha untungna? Tapi meureun manéhna mah apik bakat hayang ngarobah nasibna...”
Teu lémék, Wija beuki ngeluk.
“Si Toha deuih, tina supir angkot ayeuna mah jadi juragan angkot, Si Udéng, mimitina buburuh ngaduk, ayeuna mah bisa jadi pemborong...”
“Muhun pan nu sanés mah, Pa Haji... Saraé milikna... Abdi mah angger wé pétot kahirupan téh...” Ceuk Wija karék némbalan.
Haji Dédé ngahéhéh.
“Ah, ulah dipaké leutik haté, Ja... Encan Wija mah... Pan ceuk kuring gé nasib mah bisa dirobah asal kuat tékad dina ngarobahna. Teu di kota teu di lembur pikeun jadi jalma suksés mah taya halangan. Modal ulah jadi halangan. Réa jalma nu tadina modal leutik tapi ari bisa mah ngaturna bet jadi beunghar. Kuring gé cicing di lembur lain agul Ja, ceuk batur mah pan disebut suksés...”
“Sumuhun...”
“Terus, Wija ayeuna di lembur rék usaha kana naon?”
Méméh némbalan Wija ngarénghap heula.
“Nya éta Pa Haji, abdi téh teu acan gaduh totoongan badé naon-naonna. Namung saheulaanan mah mamanawian abdi téh badé nyuhunkeun tulung ka Pa Haji, manawi aya padamelan nu tiasa dipidamel ku abdi...” Ceuk Wija neger-neger manéh ngomong sakitu gé. Rumasa éra geus kapeupeuh ku omongan Haji Dédé cikénéh.
“Ah, éra ngagawékeun urang kota mah...” Haji Dédé ngahéhéhéh.
“Teu kénging kitu Pa Haji... sing hawatos wé ka abdi...” Beungeut Wija ngadadak nyiak beureum. Éra...
“Emh, hampura kétang Ja, heureuy kuring mah... Nya ari arék buburuh di kuring mah pék waé... Kabeneran aya tilu mobil treuk nu nganggur euweuh supiran téh, supirna ka karota... bisa nyupir kénéh lin?”
“Tiasa, atuh Pa Haji... Pan di Jakarta gé abdi nyupiran damel téh...” Témbal Wija giak.
“Nya atuh mimiti isuk wé gawéna. Kabeneran tas lebaran téh loba order ngakutan batu ka proyék perumahan di Cisaga. Asa kabeneran, teu kudu riweuh néangan supir. Mobilna nu Z 7610, Ja. Jagjag mobilna mah... Tapi jig wé ilikan ku sorangan. Kenékna si Hamid..., apal lin ka Si Hamid? Éta anakna Mang Cécé...”
“Terang, Pa Haji...”
“Enya, jig wé ilikan mobilna...”
Sanggeus nganuhunkeun ka Haji Dédé mah, Wija ngoloyong ka garasi mobil Haji Jaja. Aya tilu mobil treuk nu ngabagug di garasi téh. Nu séjénna mah tangtu keur jaralan, da réa mobil treuk Haji Dédé téh. Mun teu salah aya kana tujuh belasna.
Wija nyampeurkeun mobil treuk nu nomer polisina Z 7610 TB. Enya jiga jagjag kénéh. Tina cétna ogé katempo mulus, bubuhan asak piara meureun. Kalacat naék kana mobil, konci kontakna ngagantung. Jegur dihirupan, didédéngékeun sora mesinna.
Enya, jagjag ieu mah, gerentes Wija. Teu lila mesin mobil dipareuman. Jrut turun, tuluy taang toong ka kolong mobil, nempoan handapna. Pér aralus, taya nu potong. Ban sakitu mah garaling kénéh. Tinggal mecut wé...
*
Mulang ti Haji Dédé teu tuluy mulang ka imah. Tapi méngkol ka pasawahan. Nu ditujuna taya lian saung sawah nu bapana.
Panonpoé keur meujeuhna manceran. Keur usum halodo, tapi sawah di lembur manéhna mah taya nu kagaringan da boga irigasi nu kawilang kuat caina. Paré keur meumeujeuhna héjo, sawaréh témbong mangsa rareuneuh. Angin rada tarik nebak awak Wija.
Anjog ka sawah nu bapana, Wija tuluy muru saung. Gék diuk. Késang renung dina tarangna. Tapi késang nu karasana genah kana awak, lain késang lantaran baringsang ku panasna hawa Jakarta, tempat manéhna nyiar kipayah welasan taun ka tukang.
Gék Wija diuk dina talapuh saung. Nempo ka jauhna satungtung ngaplakna sawah. Karasa tingtrim. Nu keur ngalongokan sawah parentul na galengan. Ti beulah wétan aya manuk kuntul ngalayang muru watés pasawahan...
Pikiran Wija ngacacang ka waktu nu geus ka liwat. Mangsa manéhna usaha di Jakarta. Wayah kieu bororaah bisa nyalsé, teu kawas ayeuna di lembur. Keur meumeujeuhna paheuras-heuras bitis di Jakarta mah... Gawé jadi supir Mayasari, hawa panas, macét teu anggeus-anggeus... hhhh, najan geus teu dilakonan deui bet ku manéhna masih ké-néh karasa capéna, ripuhna... Dipiki-pikir ayeuna mah uyuhan wé bisa tahan welas-welas taun kitu...
Keur Wija, omongan Haji Dédé tadi téh asa nyindiran ka manéhna, Enya batur mah saruksés, ari manéhna mulang ka lembur téh ngaligincing. Ladang usaha béak keur kahirupan sapopoé. Bisa neundeun gé teu sabaraha. Nu diancokeun téh ukur keur lebaran. Bubar lebaran, teuteundeunana gé bubar, érép pisan.
Nganjrek di imah kontrakan saumur-umur. Teu cara batur, bisa meuli imah di Jakarta. Bisa barangbeuli di lembur, meuli kebon, meuli sawah. Bisa ngagedéan usaha. Bisa undak pacabakan. Ari manéhna supir wé saumur-umur. Bororaah bisa cara batur...
Wija ngarénghap... Mun palid dina kahirupan kota manéhna mah rumasa. Jiga jalma beunghar, kana kadaharan teu disungkeret, naon waé nu hayang diasaan. Kana kahirupan peuting kota Jakarta teu tinggaleun. Kana meulian pakéan teu kapetolan. Kajeun duit béak da isuk gé bisa néangan deui.
Ayeuna karasana. Hirup taya robahna. Karunya wé anak pamajikan. Kikiriman ka lembur téh taya leuwihna, sasat sésa manéhna di Jakarta. Taya keur nambah-nambah pangaboga. Sabulan béak, sabulan béak. Nepi ka kolotna gegelendeng. Majar téh keur naon usaha jauh-jauh teuing ka kota ari hasilna taya punjulna mah. Nyupiran mah di lembur gé réa ieuh nu bogaeun mobil. Asal daék ngadunungan ka batur...
Dipikiran dibulak-balik, bet karasa benerna. Matak dina lebaran ieu, batur baralik deui ka kota, Wija mah nguatkeun tékad pikeun bumetah di lembur. Kumaha waé résikona... najan enya asa rawing ceuli ku nu nanya: Naha can ka Jakarta deui, naha di lembur kénéh...?
Sakuduna mah mulang bumetah deui di lembur téh geus kari ngahunang ngahening. Boga bekel nu kandel. Boga modal. Boga keur jalan usaha anyar. Ladang welas-welas taun usaha di Jakarta. Tapi manéhna mah enol pisan téh lain babasaan. Kahirupan di lembur ayeuna nya ngamimitian ti enol deui waé.
Kaduhung, bener-bener kaduhung, naha keur sumanget usaha di Jakarta aing teu apik, ngadon hambur, gerentes haté Wija. Coba mun apik, coba mun prihatin cara batur, coba mun boga tékad kuat ngarobah nasib... meureun moal kieu ieuh. Mangsa geus capé, mangsa geus bosen ku kahirupan Jakarta, mulang ka lembur téh bati bingung. Dasar... ah... Wija garo-garo teu ateul.
Batur mah saruksés usaha di Jakarta téh. Ari manéhna....?
Encan Wija mah... omongan Haji Dédé nongtoréng deui. Wija ngoréjat. Aya nu nguniang dina dadana. Enya, encan aing mah. Ngan jigana lain kudu di Jakarta. Kudu di lembur sugan, sangkan kahirupan robah téh... Haté Wija norowéco.
“Kang Wija...” Aya nu ngageroan.
Wija ngalieuk. Horéng Hamid, nangtung di luareun saung. teu kadéngé jolna.
“Aéh, Mid... rék ka mana?” Wija nanya.
“Ngahaja milarian Kang Wija. Tadi ditelepon ku Pa Haji Dédé, cenah énjing mah jalan jeung Kang Wija da badé damel di anjeunna...” ceuk Hamid.
“Enya, Mid. Daék lin buburuh babarengan jeung kuring?”
“Atuh kantenan, Kang. Bungah wé nu aya. Tos sabulan abdi mah teu buburuh da taya supir. Ayeuna aya Kang Wija, deuh... bungahna béh ditueun ti bungah... Abdi tiasa buburuh deui... Teu énak nganggur téh, Kang...”
Wija nyéréngéh. Haté manéhna gé bet milu bungah. Aya harepan anyar nu mimiti ngeusian haténa. Rék diniatan ngarobah nasib. Rék ditékadkeun kalayan rosa. Sangkan bisa jiga batur... Najan teu ka kota. Najan di lembur. Moal jadi halangan.
Teu karasa waktu geus tangangé. Panonpoé morérét. Angin rada tarik, sora daun paré nu katebak kadéngé ngeresek.***
Lembur simpé,
Agustus 2012.
“Aééh, geuning urang kota téh aya kénéh di lembur?” ceuk Haji Dédé bari nilepan koran.
Wija ngahéhéh bari nyolongkrong ngajak sasalaman.
“Batur mah nu marudik téh geus baralik deui ka kota, ari manéh Ja, naha aya kénéh di lembur?” Haji Dédé mencrong Wija.
“Muhun, Pa Haji... Abdi mah moal ka kota deui da... Badé teras di lembur wé ayeuna mah... Horéam ka kota deui téh abdi mah...” Ceuk Wija. Haténa mah rada éra nyarita kitu téh.
“Sukur atuh ari geus rék bumetah di lembur mah... Teu kurang-kurang sumber kahirupan mah di lembur gé... Sukur... sukur lah, bungah lembur nambahan deui warga, moal tariiseun teuing ditaringgalkeun ku nu naréangan kipayah ka kota...”
Wija nyéréngéh.
“Namung da abdi mah kapaksa, Pa Haji...”
“Har, kapaksa kumaha? Mun teu salah ngitung mah Wija téh usaha di kota geus aya kana lima welas taunna... Meureun meujeuhna geus boga bekel keur hirup di lembur... Piraku rék saumur-umur usaha di kota waé, teu inget balik deui ka lembur...”
“Nya muhun nu saruksés mah Pa Haji... Nu nasibna saé sareng arageung modal mah mendakan kasenangan usaha di kota téh.... Abdi mah ukur kari daki wé di kota gé...” ceuk Wija. Luk tungkul.
“Euh, kutan kitu nya?”
“Sumuhun, Pa Haji...”
“Enya, kétang nya, nasib meureun nu kuat mah. Tapi kétang pan cenah nasib mah bisa dirobah, nya?”
Wija unggeuk.
“Hartina nasib mah kumaha patékadan urang. Mun urang kuat tékad dina ngarobah nasib, nya nasib gé bisa robah. Lamun teu kuat atawa satengah-satengah tékad urangna, meureun nasib gé moal bisa robah...”
Wija ngeluk deui waé.
“Atuh soal modal, ah kuring apal Ja urang dieu nu suksés usaha di kota. Itu Si Sapri tina ukur dagang baso dina roda, pan ayeuna mah cenah bisa meuli ruko. Dagang basona gé di ruko ayeuna mah. Padahal mun dipikir tina modal dagang baso dina roda mah, sabaraha gedé modalna, sabaraha untungna? Tapi meureun manéhna mah apik bakat hayang ngarobah nasibna...”
Teu lémék, Wija beuki ngeluk.
“Si Toha deuih, tina supir angkot ayeuna mah jadi juragan angkot, Si Udéng, mimitina buburuh ngaduk, ayeuna mah bisa jadi pemborong...”
“Muhun pan nu sanés mah, Pa Haji... Saraé milikna... Abdi mah angger wé pétot kahirupan téh...” Ceuk Wija karék némbalan.
Haji Dédé ngahéhéh.
“Ah, ulah dipaké leutik haté, Ja... Encan Wija mah... Pan ceuk kuring gé nasib mah bisa dirobah asal kuat tékad dina ngarobahna. Teu di kota teu di lembur pikeun jadi jalma suksés mah taya halangan. Modal ulah jadi halangan. Réa jalma nu tadina modal leutik tapi ari bisa mah ngaturna bet jadi beunghar. Kuring gé cicing di lembur lain agul Ja, ceuk batur mah pan disebut suksés...”
“Sumuhun...”
“Terus, Wija ayeuna di lembur rék usaha kana naon?”
Méméh némbalan Wija ngarénghap heula.
“Nya éta Pa Haji, abdi téh teu acan gaduh totoongan badé naon-naonna. Namung saheulaanan mah mamanawian abdi téh badé nyuhunkeun tulung ka Pa Haji, manawi aya padamelan nu tiasa dipidamel ku abdi...” Ceuk Wija neger-neger manéh ngomong sakitu gé. Rumasa éra geus kapeupeuh ku omongan Haji Dédé cikénéh.
“Ah, éra ngagawékeun urang kota mah...” Haji Dédé ngahéhéhéh.
“Teu kénging kitu Pa Haji... sing hawatos wé ka abdi...” Beungeut Wija ngadadak nyiak beureum. Éra...
“Emh, hampura kétang Ja, heureuy kuring mah... Nya ari arék buburuh di kuring mah pék waé... Kabeneran aya tilu mobil treuk nu nganggur euweuh supiran téh, supirna ka karota... bisa nyupir kénéh lin?”
“Tiasa, atuh Pa Haji... Pan di Jakarta gé abdi nyupiran damel téh...” Témbal Wija giak.
“Nya atuh mimiti isuk wé gawéna. Kabeneran tas lebaran téh loba order ngakutan batu ka proyék perumahan di Cisaga. Asa kabeneran, teu kudu riweuh néangan supir. Mobilna nu Z 7610, Ja. Jagjag mobilna mah... Tapi jig wé ilikan ku sorangan. Kenékna si Hamid..., apal lin ka Si Hamid? Éta anakna Mang Cécé...”
“Terang, Pa Haji...”
“Enya, jig wé ilikan mobilna...”
Sanggeus nganuhunkeun ka Haji Dédé mah, Wija ngoloyong ka garasi mobil Haji Jaja. Aya tilu mobil treuk nu ngabagug di garasi téh. Nu séjénna mah tangtu keur jaralan, da réa mobil treuk Haji Dédé téh. Mun teu salah aya kana tujuh belasna.
Wija nyampeurkeun mobil treuk nu nomer polisina Z 7610 TB. Enya jiga jagjag kénéh. Tina cétna ogé katempo mulus, bubuhan asak piara meureun. Kalacat naék kana mobil, konci kontakna ngagantung. Jegur dihirupan, didédéngékeun sora mesinna.
Enya, jagjag ieu mah, gerentes Wija. Teu lila mesin mobil dipareuman. Jrut turun, tuluy taang toong ka kolong mobil, nempoan handapna. Pér aralus, taya nu potong. Ban sakitu mah garaling kénéh. Tinggal mecut wé...
*
Mulang ti Haji Dédé teu tuluy mulang ka imah. Tapi méngkol ka pasawahan. Nu ditujuna taya lian saung sawah nu bapana.
Panonpoé keur meujeuhna manceran. Keur usum halodo, tapi sawah di lembur manéhna mah taya nu kagaringan da boga irigasi nu kawilang kuat caina. Paré keur meumeujeuhna héjo, sawaréh témbong mangsa rareuneuh. Angin rada tarik nebak awak Wija.
Anjog ka sawah nu bapana, Wija tuluy muru saung. Gék diuk. Késang renung dina tarangna. Tapi késang nu karasana genah kana awak, lain késang lantaran baringsang ku panasna hawa Jakarta, tempat manéhna nyiar kipayah welasan taun ka tukang.
Gék Wija diuk dina talapuh saung. Nempo ka jauhna satungtung ngaplakna sawah. Karasa tingtrim. Nu keur ngalongokan sawah parentul na galengan. Ti beulah wétan aya manuk kuntul ngalayang muru watés pasawahan...
Pikiran Wija ngacacang ka waktu nu geus ka liwat. Mangsa manéhna usaha di Jakarta. Wayah kieu bororaah bisa nyalsé, teu kawas ayeuna di lembur. Keur meumeujeuhna paheuras-heuras bitis di Jakarta mah... Gawé jadi supir Mayasari, hawa panas, macét teu anggeus-anggeus... hhhh, najan geus teu dilakonan deui bet ku manéhna masih ké-néh karasa capéna, ripuhna... Dipiki-pikir ayeuna mah uyuhan wé bisa tahan welas-welas taun kitu...
Keur Wija, omongan Haji Dédé tadi téh asa nyindiran ka manéhna, Enya batur mah saruksés, ari manéhna mulang ka lembur téh ngaligincing. Ladang usaha béak keur kahirupan sapopoé. Bisa neundeun gé teu sabaraha. Nu diancokeun téh ukur keur lebaran. Bubar lebaran, teuteundeunana gé bubar, érép pisan.
Nganjrek di imah kontrakan saumur-umur. Teu cara batur, bisa meuli imah di Jakarta. Bisa barangbeuli di lembur, meuli kebon, meuli sawah. Bisa ngagedéan usaha. Bisa undak pacabakan. Ari manéhna supir wé saumur-umur. Bororaah bisa cara batur...
Wija ngarénghap... Mun palid dina kahirupan kota manéhna mah rumasa. Jiga jalma beunghar, kana kadaharan teu disungkeret, naon waé nu hayang diasaan. Kana kahirupan peuting kota Jakarta teu tinggaleun. Kana meulian pakéan teu kapetolan. Kajeun duit béak da isuk gé bisa néangan deui.
Ayeuna karasana. Hirup taya robahna. Karunya wé anak pamajikan. Kikiriman ka lembur téh taya leuwihna, sasat sésa manéhna di Jakarta. Taya keur nambah-nambah pangaboga. Sabulan béak, sabulan béak. Nepi ka kolotna gegelendeng. Majar téh keur naon usaha jauh-jauh teuing ka kota ari hasilna taya punjulna mah. Nyupiran mah di lembur gé réa ieuh nu bogaeun mobil. Asal daék ngadunungan ka batur...
Dipikiran dibulak-balik, bet karasa benerna. Matak dina lebaran ieu, batur baralik deui ka kota, Wija mah nguatkeun tékad pikeun bumetah di lembur. Kumaha waé résikona... najan enya asa rawing ceuli ku nu nanya: Naha can ka Jakarta deui, naha di lembur kénéh...?
Sakuduna mah mulang bumetah deui di lembur téh geus kari ngahunang ngahening. Boga bekel nu kandel. Boga modal. Boga keur jalan usaha anyar. Ladang welas-welas taun usaha di Jakarta. Tapi manéhna mah enol pisan téh lain babasaan. Kahirupan di lembur ayeuna nya ngamimitian ti enol deui waé.
Kaduhung, bener-bener kaduhung, naha keur sumanget usaha di Jakarta aing teu apik, ngadon hambur, gerentes haté Wija. Coba mun apik, coba mun prihatin cara batur, coba mun boga tékad kuat ngarobah nasib... meureun moal kieu ieuh. Mangsa geus capé, mangsa geus bosen ku kahirupan Jakarta, mulang ka lembur téh bati bingung. Dasar... ah... Wija garo-garo teu ateul.
Batur mah saruksés usaha di Jakarta téh. Ari manéhna....?
Encan Wija mah... omongan Haji Dédé nongtoréng deui. Wija ngoréjat. Aya nu nguniang dina dadana. Enya, encan aing mah. Ngan jigana lain kudu di Jakarta. Kudu di lembur sugan, sangkan kahirupan robah téh... Haté Wija norowéco.
“Kang Wija...” Aya nu ngageroan.
Wija ngalieuk. Horéng Hamid, nangtung di luareun saung. teu kadéngé jolna.
“Aéh, Mid... rék ka mana?” Wija nanya.
“Ngahaja milarian Kang Wija. Tadi ditelepon ku Pa Haji Dédé, cenah énjing mah jalan jeung Kang Wija da badé damel di anjeunna...” ceuk Hamid.
“Enya, Mid. Daék lin buburuh babarengan jeung kuring?”
“Atuh kantenan, Kang. Bungah wé nu aya. Tos sabulan abdi mah teu buburuh da taya supir. Ayeuna aya Kang Wija, deuh... bungahna béh ditueun ti bungah... Abdi tiasa buburuh deui... Teu énak nganggur téh, Kang...”
Wija nyéréngéh. Haté manéhna gé bet milu bungah. Aya harepan anyar nu mimiti ngeusian haténa. Rék diniatan ngarobah nasib. Rék ditékadkeun kalayan rosa. Sangkan bisa jiga batur... Najan teu ka kota. Najan di lembur. Moal jadi halangan.
Teu karasa waktu geus tangangé. Panonpoé morérét. Angin rada tarik, sora daun paré nu katebak kadéngé ngeresek.***
Lembur simpé,
Agustus 2012.
